Jak ocenić czy opona kwalifikuje się do wymiany? Jakie mogą być następstwa jazdy na zużytej oponie? Czy warto wybierać opony używane? W jeździe motocyklem kluczowa jest przyczepność, a za przyczepność odpowiadają opony. Dlatego tak ważna jest umiejętność oceny ich stanu!
- Co warto wiedzieć o oponach motocyklowych? TUTAJ
Przyczepność to podstawa
Podczas jazdy motocyklem opony to jedyny element maszyny mający styczność z nawierzchnią. Jeśli jest inaczej to z reguły oznacza, że coś poszło nie tak... Jak np. w Nikenie ; ) Na przyczepność opony wpływa mają liczne czynniki zewnętrzne:
- temperatura,
- rodzaj nawierzchni,
- wilgoć,
- obciążenie itd.
To banał, ale w chłodny dzień, na mokrej i zabrudzonej drodze asfaltowej przyczepność jest w oczywisty sposób gorsza niż na czystej, torowej nawierzchni przy 28°C.
Na przyczepność wpływają też właściwości opony, min.: jej struktura (slick, kostka itp), rodzaj mieszanki, konstrukcja opony, ciśnienie, oraz stan techniczny używanej opony. Dlatego wsiadając na motocykl, czy kupując motocykl używany, czy też korzystając z możliwości przejechania się czyimś motocyklem warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy:
- marka i model opony,
- wiek opony: określany za pomocą DOT,
- grubość bieżnika (w teorii świadczący o realnym przebiegu opony),
- stan wizualny i techniczny opony: pęknięcia, rowki, wyszczerbienie, przebarwienia, spłaszczenie opony,
- twardość opony,
- zachowanie opon w zakręcie i podczas hamowania.
Wszystkie te czynniki z wyjątkiem ostatniego jesteśmy w stanie ocenić bez konieczności jazdy motocyklem. Z drugiej strony żaden z nich nie przekreśla bezwzględnie opony z użytku, stanowi raczej coś w rodzaju kontrolki sugerującej, że coś może być nie tak i warto uważać.
Producent i dobrze dobrany model
Powszechnie znany producent opony to pewna gwarancja jakości i przynajmniej łagodnie większe poczucie pewności. Oczywiście każdy producent oferuje modele przeznaczone do różnych odbiorców: opony drogowe, opony do jazdy w różnych warunkach atmosferycznych, modele sportowe, offroadowe, turystyczne, czy nawet opony zimowe. Nie każda opona spełni oczekiwania konkretnego ridera - warto mieć tego świadomość zarówno przy wyborze nowych opon, jak i dokonując zakupu nowego motocykla.
Odrębną kwestią są chińskie/azjatyckie opony głównie w motocyklach klasy 125. Z reguły są one twardsze od standardowych, przez co nie dają takiego wyczucia przyczepności. Dla ścisłości - nie jest to zarzut rodem z naszej serii o podrabianych chińskich produktach. Wielu powszechnie znanych producentów opon ma swoje zakłady w Chinach, ale istotna jest tu sama mieszanka. Chiński asfalt ma inną strukturę niż stosowany na naszych europejskich drogach. Jest on bardziej szorstki, łatwiej zużywa opony, stąd chińskie gumy dłużej się tam sprawdzają. Minus - są twardsze, przez co w naszych warunkach mogą się ślizgać.
Wiek opony
DOT nie wskazuje bezpośrednio na zdatność lub niezdatność opony do użytku. Bywają stosunkowo świeże opony, których DOT wygląda zachęcająco, a jednak właściwości podczas jazdy świadczą o dramatycznie dużym stopniu zużycia. Automatycznej dyskwalifikacji powinny podlegać opony zbliżające się do dekady, mające np 8 lat. Optymalnie byłoby nie korzystać z opon starszych niż sześć lat. Z reguły starzenie się opony wiąże się z utratą części właściwości gumy.
Bieżnik
Jest to najłatwiejszy do stwierdzenia aspekt wizualny opony. Według europejskich przepisów w przypadku opony motocyklowej powinna ona wynosić co najmniej 1,6 mm. Jest to absolutne minimum. Wartość ta jest znikoma i wśród wielu motocyklistów pokutuje niestety przekonanie, że "Opona jeszcze sezon przejeździ".
W teorii tak jak na postawie DOT da się ocenić produkcyjny wiek opony, tak na podstawie grubości bieżnika można stwierdzić na jakim etapie swojej eksploatacji się znajduje. Ale są ważniejsze elementy, które powinny zwrócić naszą uwagę.
Stan techniczny
Niewłaściwie eksploatowana opona dorobić się może różnych pęknięć, rowków, wyszczerbień na swojej powierzchni. Mogą one wynikać z nieprawidłowego przechowywania motocykla (i co za tym idzie - opon) np. w zbyt niskiej temperaturze. Może też wynikać z niewłaściwego (zbyt niskiego) ciśnienia w oponach. Doświadczony użytkownik będzie potrafić po stanie opony ocenić nie tylko umiejętności np. podczas jazdy sportowej na torze, ale także czy opona jest właściwie dobrana i używana.
Przegrzana opona również straci swoją przyczepność, a śladem tego będą przebarwienia. Kto śledzi MotoGP ten wie, że przy tak wyśrubowanym poziomie umiejętności sposób zarządzania oponami - nie przegrzewanie ich np. podczas hamowania, ma kluczowe znaczenie dla zachowania przyczepności motocykla.
Zagrożeniem jest też spłaszczenie opony - profil opony ulega wypłaszczeniu, co czuć na zakrętach. Szczegónie zdarza się to przy ciężkich motocyklach i długotrwałych podróżach z dużym obciążeniem i ograniczoną liczbą zakrętów - sytuacja znana każdemu krążownikowi szos, baggerowi, ale też dużym ADV i motocyklom sportowo-szosowym o dużej mocy i momencie obrotowym.
Twardość opony
Ta właściwość ma bezpośrednie przełożenie na przyczepność - może wynikać z modelu opony i jej przeznaczenia, ale też w toku eksploatacji opona twardnieje i parcieje. Twardość opony oznacza też jak szybko będzie się ona zużywać - miękkie opony będą "zżerane" znacznie szybciej, ale twarde łatwo mogą łapać uślizgi. Szczególnie newralgiczna jest przednia opona, w przypadku które opanowanie takiej sytuacji jest trudniejsze. .
Teoretycznie opony najczęściej będzie się wymieniać w motocyklach sportowych. Przede wszystkim dlatego, że sportowe opony dedykowane to tych maszyn są z miększej mieszanki dla zapewnienia większej przyczepności i szybciej się zużywają. Ale równie łatwo jest wykończyć oponę w motocyklu np. typu cruiser obdarzonym potężnym momentem obrotowym.
Warunki drogowe
Pozostaje sprawdzić jak zachowuje się opona w warunkach drogowych. Ocena musi oczywiście uwzględniać panujące warunki zewnętrzne. Niepożądanymi zjawiskami będą różnego rodzaju uślizgi, czy to przedniej, czy tylnej opony zarówno podczas hamowania, przyspieszania, czy wreszcie jazdy w zakręcie, na rondzie przy niskiej prędkości. Jeśli guma nie daje nam poczucia panowania nad motocyklem to koniecznie warto się zastanowić nad wymianą opon. Zmiana może przełożyć się na spektakularną poprawę prowadzenia.
Docierania opon
Świeże, nowe opony należy dotrzeć, czyli poprzez użytkowanie usunąć wierzchnią, zabezpieczającą oponę warstwę. Oznacza to, że przez pierwsze 150-200 km należy jeździć z czujnością i ostrożnością, bo niedotarta opona jest śliska i łatwo traci przyczepność. Styczność z asfaltem przy standardowej prędkości doprowadzi do starcia wierzchu opony i opona nabierze swoich pełnych właściwości.
Naprawa opon
Mówiąc krótko - nie powinno się użytkować opon naprawianych. Podczas gdy w samochodzie nad naszym bezpieczeństwem czuwają cztery opony i w razie utraty pewności w jednej z nich nadal zachowujemy bezpieczeństwo, o tyle, co oczywiste - w motocyklu sprawa ma się zgoła inaczej. Utrata niezawodności którejkolwiek z opon oznacza
poważne zagrożenie dla życia. Można doraźnie użyć narzędzia do naprawy opony, żeby dotrzeć w bezpieczne miejsce, ale dalsze eksploatowanie takiej opony na motocyklu to ryzyko, którego nie warto podejmować.
Czy opony motocyklowe są drogie?
Komplet opon motocyklowych kosztuje w uśrednieniu tyle samo co komplet opon samochodowych. Czy to fair? Opony motocyklowe to dość specjalistyczny produkt o innym sposobie produkcji, ale też dystrybucji. W samochodzie wszystkie opony są identyczne, w motocyklu zestaw opon obejmuje dwie różne opony. Wysoka cena opon często skłania motocyklistów do rozglądania się za oponami używanymi.
Dość popularnym zjawiskiem były swojego czasu ogłoszenia oferujące opony potorowe - czyli używane na treningach, zawodach, wydarzeniach sportowych, czy szkoleniach opony (z reguły sportowe modele) głównie oferowane przez amatorów jazdy na torze. Na zainteresowanie działała atrakcyjna cena i teoretycznie niski stopień zużycia. Jednocześnie przy umiejętnościach zawodników opony motocyklowe zmienia się jak rękawiczki i nie bierze się to z niczego, tylko z faktycznej utraty dużej części właściwości przez taką oponę.
Jeszcze bardziej trzeba się pilnować w przypadku handlarzy oferujących używane opony w szopkach i garażach. Bywa to niestety ryzykowny interes i choć dobre gumy kosztują, to jest to wydatek bezpośrednio przekładający się na naszą pewność i bezpieczeństwo na drodze.
